Microsoft SQL Server ile gelen Business Intelligence Development Studio (BIDS); İş Zekası projelerinin gerçekleştirildiği özel bir Visual Studio ortamıdır. Yüklemiş olduğunuz MS SQL Server sürümüne göre gelecek olan BIDS sürümü de değişiklik göstermektedir. MS SQL Server 2005’in kurulumunda BIDS’nun yüklenmesi işaretlendiğinde MS SQL Server 2005 ile birlikte Visual Studio 2005’in özel bir sürümü olan BIDS yüklenirken, MS SQL Server 2008’in kurulumunda BIDS’nun yüklenmesi işaretlendiğinde Visual Studio 2008 versiyonunun özel bir sürümü olan BIDS yüklenecektir.
Business Intelligence Development Studio ile sadece 32 Bit sistem mimarisinde Analysis Services, Integration Services ve Reporting Services projeleri gerçekleştirilebilir. Itanium 64 Bit mimarisinde çalışmaz ve Itanium Server’lara yüklenemez. Bu makalemizde MS SQL Server 2008’in yüklenmesi ile birlikte gelen BIDS sürümü üzerinden BIDS platformunu arayüzünü detaylı olarak tanıyacağız. (Eğer sizde SQL Server 2005 ile yüklenen BIDS sürümü varsa, enazından bu makale için, çok fazla farklılıkla karşılaşmayacağınızı söyleyebilirim.)
BIDS aslında Visual Studio ortamı olduğu için bir solution altında birçok farklı İş Zekası görevini ya da projesini barındırabiliriz. Örnek olarak bir solution altında OLTP sistemden data’nın çekilip Transformasyon işlemlerinin yapılacağı Integration Services projesi ya da data’ya çeşitli modellerin uygulanarak analiz görevlerinin gerçekleştirileceği Analysis Services projeleri oluşturulabilir. Son olarak da tüm modellerin ve analizlerin kullanılacağı, son kullanıcıya hizmet verecek bir web servisi ya da web sitesi, aynı solution içerisinde barındırılabilir.
BIDS Arayüzü
BIDS’ya ulaşmak için Windows Vista’da Programs / Microsoft SQL Server 2008 / SQL Server Business Intelligence Development Studio yolu izlenir ve BIDS ‘ e ulaşıldığında aşağıdaki şekildeki Visual Studio arayüzü karşımıza gelir. (Windows XP için de All Programs / Microsoft SQL Server 2008 / SQL Server Business Intelligence Development Studio yolu izlenip BIDS çalıştırılabilir.)
Şimdi Business Intelligence Development Studio’nun önemli kısımlarını ve işlevlerini inceleyelim.
Solution Explorer :
Solution Explorer; solution ve barındırılan projelerin bulunduğu, yönetim işlemlerinin gerçekleştirildiği penceredir. Oluşturduğunuz BI Solution’ınına yeni projeleri burdan ekleyebilir ya da isim değişikliği gibi işlemleri yapabilirsiniz. Solution Explorer altındaki bir Solution içindeki eklenen, BI projesinin türüne göre farklı ağaç görünümleri ya da objeler gelmektedir. Örneğin Analysis Service projeleri Dimensional (Boyutsal) node’lar içerirken, Integration Services projeleri ETL paketleri (packages) node’larını içerir ve Raporlama (Report) modelli projeler ise Reports node’larından oluşmaktadır. (Report Model Projeleri ile Rapor modelleri oluşturulurken, Report Server projeleri ile raporlar oluşturulmaktadır.)
Pencere Sekmeleri
Pencere Sekmeleri (Windows Tabs) kolaylıkla Designer pencereleri arasında geçişler yapmanızı sağlamaktadır.
Designer Penceresi
Designer Penceresi (Designer Window); içerisinde ki objeler veya paketler üzerinde değişikliklerin gerçekleştirildiği alandır. Bu alanda bir obje veya paketler üzerinde çalışabilmeniz için ya yeni bir obje tanımlaması yapmalısınız ya da Solution Explorer ‘da ki objeleri seçerek değişiklikleri gerçekleştirmelisiniz.
Designer Sekmeleri
Burada ki sekmeler sayesinde; birden çok obje farklı yönlerden düzeltilebilir ya da etkileşime sokulabilir.
Properties Penceresi
Buradan proje ya da solution ile ilgili değişiklikler yapılabilir. Örneğin bir SSAS(SQL Server Analysis Services) objesinin; ObjectID, dosya adı ve birçok özelliğine bu pencere altından ulaşılabilinir ve düzeltmeler yapılabilir.
BI Menüleri
“Debug” menüsü ile “Tools” menüsü arasında ki menüler BI (Business Intelligence) menüleri olarak geçmektedirler. Örneğin bir SSAS projesinde ki Data Source View (DSV) editörünün kullanımında bu alana “Format” ve “Data Source View” menüleri eklenecektir.
Output Penceresi
Output Penceresinde; projemizin Build ve Deploy edilmesi aşamasında mesajların çıkacağı yerdir. Projelerimizdeki hataların açıklamalı mesajlarına buradan ulaşabiliriz.
Offline ve Online Çalışma Şekilleri
BIDS 2 farklı çalışma modunda projelerin gerçekleştirilmesine izin vermektedir. Bunlar Online ve Offline çalışma modlarıdır. (Offline ve Online çalışma modları SQL Server Analysis Services projeleri için kullanılmaktadır.) 2 farklı çalışma biçiminden hangisinin seçileceğine bazen kişisel tercihlerle bazen de gerekliliklere göre karar verilmektedir. Her 2 çalışma biçimininde avantaj ve dezavantajları vardır.
Online Mod :
Online Mod ile çalışıldığında direkt olarak Analysis Service Server’ınıza bağlanıyorsunuz demektir. Bir obje açıp üzerinde değişiklik yapıldığında, değişiklik hemen server’a aksettirilecektir. Online mod ile BIDS projesinden, server’ınızdaki veritabanınıza bir bağlantı kurulmaktadır. Projenizi kapatıp açtığınızda veritabanına tekrar bir bağlantı sağlarsınız. Eğer projeyi açmanızdan sonra üzerinde çalıştığınız objelerde bir değişiklik gerçekleştirilmişse, bu değişikliği projeyi bir daha ki açtığınızda görebilirsiniz.
Online Mod ile çalışmanın en önemli özelliği projede ki objeler üzerinde yaptığınız değişikliklerin hızlı bir şekilde kullanıma aktarılmasıdır. Birden çok kişinin aynı proje ve aynı obje (object) üzerinde çalıştığı durumlarda yapılacak değişikliklere dikkat edilmelidir.Online mod ile bir veri tabanı üzerinde çalışacak kişilerin yetkilendirilmelerine de dikkat edilmesi gereken bir başka husustur. (Bu tür işlemlerin kontrolü için Visual Source Safe gibi kod kontrol programları kullanılabilir.)
Online Modda çalışmak için
1) BIDS’da File menüsünden Open / Analysis Services Database yolu izlenir.
2) Varolan bir database bağlantısı seçilir ya da yenisi oluşturulur.
3) Ok ‘ e basılır.
Son olarak Online mod ile çalışıldığında metada üzerinde ki değişikliklerin Production Server’ına hemen yansıtılacağını belirtmek gerekir.
Aşağıdaki resimde de görüleceği üzeri Online Mod ile çalışıldığı Veri Tabanı Adı (Server Adı) şeklinde gösterilmektedir.
Offline Mod :
Normalde; bir Analysis Services projesi oluşturulduğunda Offline Mod’da çalışmalar gerçekleştirilir. Offline mod ile çalışılırken projelerin dosyaları client makinemizde tutulur. Bu modda; modelleri ve objeleri deploy etmediğiniz sürece server üzerinde birşey oluşturulmaz. Bu da developer’ların test ortamında rahatlıkla modeller ve objeler üzerinde çalışmasını sağlar (Canlı ortama geçiş öncesi).
Offline Modda çalışmak için
1) BIDS’da File menüsünde New / Project seçilir ve burada Business Intelligence Project sekmesinden yeni bir Analysis Services Project seçilir.
2) Analysis Services Projesine ismi verilir.
3) Build / Deploy yolundan projemizin server üzerinde deploy edilmesi için veri tabanımız seçilir.
Offline mod ile çalışırken metadata’mız “Process” edilmediği sürece SSAS üzerinde deploy edilmez. BIDS’da ; Offline mod ile çalışmanın bir avantajı SSAS metadata’sı üzerinde canlı sisteme zarar vermeden değişiklikler yapılabilmesidir. Böylelikle production aşamasında son kullanıcılar ve küpler bu değişiklikten etkilenmez. Offline mod ile çalışmanın bir başka avantajı ise birden fazla OLAP tasarımcısının mevcut Solution üzerinde, gene son kullanıcıyı etkilemeyecek şekilde ayrı ayrı projeler ve objeler üzerinde çalışabilmesidir.
Default olarak projelerimiz Localhost Server üzerinde Deploy edilmektedir. Farklı bir Server’da Deploy etmek için Projects / Properties yolundan Configuration Property Management penceresine ulaşılıp Server ve Database değişiklikleri yapılabilir.
Burada değiştirilebilinecek önemli bir ayarda Deployment ayarları içerisinde ki “Processing Option” ve “Deployment Mode” özellikleridir. Default olarak Deployment işlemi otomatik olarak yeni bir object oluşturulduğunda ya da projede değişiklik yapıldığında gerçekleşmektedir. İşte “Processing Option” özelliğiyle bu kontrol sağlanmaktadır.
Diğer tarafdan default olarak, sadece Araçlar (Tools) üzerinde ki küçük değişiklikler Server üzerinde Deploy edilmektedir. Eğer, Client üzerinde ki Database’ de değişiklik olursa ya da varolan Server üzerinde aynı isimde başka bir database de mevcutsa oluşacak hataların önüne, burada yapılacak ayarlamalar ile geçilmesi mümkündür. “Deployment Mode” ile de bunlar kontrol edilmektedir.
Offline Mod ve Online Mod Arasında ki Geçişler
Projenin zamanlamasına ve yapılacak değişikliklere göre Offline Mod ve Online Mod arasında geçişler söz konusu olabilir. Her 2 mod arasında ki geçişte BIDS ortamında rahatlıkla gerçekleştirilebilmektedir.
Offline Mod’dan Online Mod’a geçmek için File / Open / Anaysis Services Database yolu izlenir ve daha önce Deploy edilen database seçilir. Online Mod’dan Offline Mod!’a geçmek için yeni bir Proje oluşturulur ve “Import Analysis Services 10.0 Database” (SQL Server 2005 Database’i için Analysis Service 9.0 Database’i seçilir). Karşımıza çıkan Wizard yardımıyla server ve kaynak database isimleri girilebilir. Oluşturulan metadata yeni projenin içine çıkartılabilir.
Bu makalemiz ile Microsoft İş Zekası Projelerinin gerçekleştirildiği; Business Intelligence Development Studio (BIDS ) ' yu detaylı olarak tanımaya çalıştık. İş Zekası ile ilgili Projeler geliştirdikçe BIDS 'i daha da iyi tanıyabileceğimizi ve özelliklerini daha iyi kullanabilecek düzeye gelebileceğimizi unutmamak gerekir. Microsoft İş Zekası evreniyle ilgili ilerleyen makalelerimizde BIDS'in başka özelliklerini de incelemeye devam edeceğiz.